Vitamine A & zwangerschap: De Boost Die Je Niet Wilt Missen.

In haar gastblog over vitamine A heeft Charlotte van Loo al aangegeven: "Doe vooral ook je eigen onderzoek”, je hoeft namelijk niet alles van haar aan te nemen en zelfs niet van mij 😉. Maar, geen zorgen, ik heb een berg aan onderzoek gedaan en een aanvullende blog voor je geschreven om je onderzoekende geest nog meer te voeden (figuurlijk dan).

We gaan op ontdekkingsreis door de geschiedenis, van dat ene beruchte onderzoek dat ons waarschuwt voor vitamine A, tot die andere studies die een heel ander geluid laten horen. En wie heeft er niet ooit eens gefilosofeerd over de eetgewoonten van oergezonde inheemse bevolkingsgroepen die met gemak volmaakt gezonde baby’s maakten? Precies, ik ook!

Maar er is meer! Ik ga niet alleen praten over de voordelen van vitamine A - en geloof me, die zijn er genoeg - maar we gaan het ook hebben over mannen en zwanger worden, de ontwikkeling van mini-mensjes in de buik, tot en met de magische wereld van borstvoeding.

En als kers op de taart deel ik mijn eigen avontuur rondom onvruchtbaarheid, zwangerschap en onthul ik welk supplementen (met korting!) ik gebruikte om te verzekeren dat ik mijn dagelijkse dosis van deze essentiële vitamine en alle anderen binnen kreeg.

Waar komt de angst voor vitamine A vandaan?

Onze overheid en veel gezondheidsprofessionals, zoals verloskundigen, vertellen zwangere vrouwen, vriendelijk doch dringend, om voeding als lever en levertraan zoveel mogelijk te vermijden omdat er veel vitamine A in zit. Velen van hen geloven dat een overschot aan vitamine A aangeboren afwijkingen veroorzaakt.

Dat zij dit geloven komt door een publicatie uit het jaar 1995 van de Universiteit van Boston na een onderzoek met bijna 23.000 zwangere dames. De onderzoekers claimen dat de vrouwen die in het eerste trimester van hun zwangerschap meer dan 10.000 Internationale Eenheden (I.E.) vitamine A per dag binnen kregen, kinderen baarden met een grotere kans op verschillende soorten aangeboren afwijkingen (1). Dit onderzoek kreeg heel veel aandacht en werd vervolgens de basis voor de adviezen die tot op de dag van vandaag gegeven worden aan zwangere vrouwen in verschillende landen.

Onderzoek vertoont behoorlijke gebreken.

Laten we dat onderzoek eens onder de loep nemen en drie punten bespreken die nogal dubieus zijn.

1) De meeste vitamine A die de vrouwen uit dit onderzoek consumeerden betrof de synthetische fabrieksvorm en de dosering was een schatting. Lees dat nog een keer: de meeste vitamine A was nep en de exacte dosering onbekend! Deze “vitamine A” zat o.a. in een prenataal multivitaminen supplement en de ontbijtgranen die de zwangere dames aten. Het is in de Verenigde Staten gebruikelijk om vitamine A aan o.a. ontbijtgranen toe te voegen, synthetische vitamine A wel te verstaan, gelukkig gebeurt dat in Nederland in veel mindere mate, het zit echter vaak wel in margarine, bak- en braadproducten en meer van dat soort fabriekstroep.
Let op, we weten dat er bij de synthetische vorm van vitamine A (isotretinoïne) die gebruikt wordt om acne te behandelen de waarschuwing gegeven wordt dat het slecht is voor de baby in de buik (2).
Vitamine A in haar natuurlijke vorm komt niet uit een fabriek of laboratorium, maar is afkomstig van dierlijke voeding en heeft een andere, meer complexere moleculaire structuur. Deze echte vorm kan niet over een kam worden geschoren met de synthetische variant, maar dat is wat er tijdens dit onderzoek echter wél gebeurde…
Daarbij is het interessant om te weten dat de onderzoekers vermelden dat er minder verband is tussen aangeboren afwijkingen en échte vitamine A uit voeding. Maar ze merken daarbij op dat dat een weerspiegeling zou kunnen zijn van een grotere fout bij het meten van de hoeveelheid vitamine A in voedsel of een lagere biologische beschikbaarheid ervan. Ze hebben kennelijk geen weet van de onderzoeken van Weston A. Price waaruit blijkt dat de inheemse volken die hij onderzocht, vrijwel geen geboorteafwijkingen kenden, maar wel enorme hoeveelheden vitamine A tot zich namen, die puur en alleen uit voeding kwam. Daarover later meer, eerst door naar gebrek nummer 2.

2) Het is dus niet duidelijk welke dosering vitamine A de vrouwen binnen kregen (3). Laat staan dat de onderzoekers wisten hoeveel vitamine A in welke vorm de dames consumeerden: de natuurlijke vorm of de onnatuurlijke variant uit supplementen en fabrieksvoer.
En zeg eens eerlijk: wist jij na je bevalling nog wat je precies gegeten had tijdens de eerste 3 maanden van je zwangerschap? Mij niet bellen! De vrouwen werd namelijk pas ná de bevalling gevraagd wat ze gegeten hadden, nu niet bepaald de meest accurate methode om aan informatie te komen. Daarnaast vulden de dames wel netjes vragenlijsten in, maar werd er geen bloedonderzoek gedaan. Niet van tevoren en niet achteraf. Niemand weet dus wat de hoeveelheid vitamine A in het bloed was van zowel de moeders als de baby’s.

3) Er waren destijds drie groepen andere onderzoekers, die aangaven dat er nog geen conclusies getrokken konden worden uit het onderzoek, vanwege het feit dat de onderzoekers de geboorteafwijkingen niet naar hun ernst hebben gewogen. We weten dus niet of de afwijkingen bij baby's van moeders die zogenaamde hoge doses vitamine A innamen ernstig of gering waren, vergeleken met de afwijkingen van de baby’s van moeders die lagere hoeveelheden vitamine A gebruikten. Wat de onderzoekers ook niet rapporteerden was het feit dat afwijkingen aan de neurale buis juist afnamen bij inname van meer dan 8.000 I.E. vitamine A. Datzelfde geldt voor het groepje ‘overige afwijkingen’, wat die dan ook zijn mogen. Overigens levert een tekort aan echte vitamine A bij dieren dezelfde problemen op: aangeboren afwijkingen bij de aanleg van de organen…we zouden daaruit kunnen concluderen dat wij mensen ervoor moeten waken om geen tekorten te krijgen van deze essentiële vitamine.

Tegenbewijs

Naast deze drie gebreken aan het zoveel bepalende onderzoek zijn er bewijzen uit andere studies die de conclusie tegenspreken, een paar voorbeelden van zulke studies:

1) In 1990 is in Spanje onderzoek gedaan bij 25.000 geboortes. Een dosering van 20.000-40.000 I.E. vitamine A lieten een risicoverlaging van 50% zien voor aangeboren afwijkingen, ten opzichte van de groep vrouwen die niet suppleerde met vitamine A. Dosering boven de 40.000 I.E. liet een kleine risicoverhoging zien (4). 

2) Een Zwitserse studie uit 1998 concludeert dat 30.000 I.E. vitamine A per dag veilig is voor zwangeren, oftewel: geen hoger risico op aangeboren afwijking (5).

3) Een studie uit 1997 vindt geen verband tussen een inname van 8.000-10.000 I.E. vitamine A per dag en algemene misvormingen of afwijkingen aan de craniale en neurale buis (6).

 
Van A naar Baby

Vrijwel iedereen is op de hoogte dat een tekort aan folaat, wat we in de volksmond foliumzuur noemen, voor een open ruggetje kan zorgen bij een baby. Een nieuw leven groeit immers niet alleen van lucht en liefde. Wat is de basis van nieuw leven? Cellen. En wat hebben deze cellen nodig om zichzelf te delen en tot de juiste weefsels, zoals een hart, te groeien? Vitamine A.  

En hoe worden die cellen opgebouwd? Uit onder andere vitaminen, mineralen, vetten en eiwitten, essentiële bouwstoffen voor het creëren van een nieuw mensje (7). Het is zo simpel als het maar zijn kan, alleen wordt het ons nauwelijks meer geleerd: zoals je bouwmateriaal nodig hebt om een compleet huis te bouwen, zo heeft het lichaam van een vrouw ook aanvoer van bouwmateriaal nodig om een compleet kind te fabriceren. Ontbreken de juiste voedingsstoffen, dan kan dat leiden tot miskramen of afwijkingen. Te weinig bouwmateriaal voor je huis? Jammer dan, want dan kun je het niet bouwen of die dakkapel wel vergeten, je zult eerst weer ergens bouwstenen moeten regelen.

Het is bijna niet te bevatten hoe onderbelicht vitamine A is, terwijl er een gegronde reden is dat onze lever het opslaat: omdat het zo onmisbaar is, dat je lijf het altijd op voorraad wil hebben! Dus ja, je kunt een poosje vegan eten, omdat je lijf zo slim is je lever aan te spreken om vitamine A uit te gaan delen, je put echter wel je reserves uit en of dat zo slim is…

Al vóór de conceptie is vitamine A onmisbaar, want zonder vitamine A geen sperma en geen ovulatie. Het is dus geen overbodige luxe om vóór dat je zwanger wilt worden te laten bepalen of je ergens tekorten aan hebt, check vooral dus die vitamine A, maar ook vitamine D, B12, foliumzuur (folaat) en ijzer. Voordat je een huis gaat bouwen check je immers ook eerst of de grond er geschikt voor is, want op los zand wil je niet bouwen.

Het zal toch allemaal wel loslopen, er worden nog steeds kinderen geboren hoor!

Ja klopt, maar hoe gezond zijn die kinderen eigenlijk? Tegenwoordig is het normaal dat kinderen een of meerde allergieën hebben, met chronische snotneuzen rondlopen, er hele klassen een beugel moeten om hun scheefstaande tanden of beet te corrigeren en dat er steeds meer kinderen een bril nodig hebben.
Dat vitamine A ook een rol speelt in die gebieden is voor velen helaas nog onbekend.

Omdat er weinig gesproken wordt over een (mogelijk) vitamine A gebrek zou je kunnen denken dat het allemaal wel meevalt, toch is onze overheid er al geruime tijd van op de hoogte dat maar liefst 43% van de tienermeisjes te weinig vitamine A binnenkrijgt (8). Deze dames gaan dat tekort niet inhalen wanneer zij de adviezen van diezelfde overheid volgen qua voeding, omdat er steeds meer gepropagandeerd wordt om minder dierlijke producten te eten. Terwijl juist enkel dáárin de echte vorm van vitamine A in voorkomt.
Ondertussen zijn deze meisjes onzeker over hun huid en zie je steeds meer problemen rondom acné. Daarnaast zijn nog steeds veel mensen bang voor vet, omdat het hardnekkige dogma dat vet vet zou maken nog steeds niet de nek is omgedraaid. Wanneer diezelfde meiden dus ook nog eens vetarm gaan eten omdat ze bang zijn om aan te komen, zijn ze onbewust bezig met een kaalslag van hun vitaminen-en mineralen voorraad en wat dus een zeer slechte voorbereiding is voor een zwangerschap later in hun leven.

Naast het feit dat je dus door minder vlees en dierlijk vet te eten een gebrek kan krijgen aan vitamine A zijn er nog meer factoren die ervoor kunnen zorgen dat je tekorten krijgt.

-het gebruik van de pil
-het regelmatig consumeren van alcohol
-koorts
-infecties

-ontstekingen

-stress

Je ziet het, allemaal vrij algemene zaken waar heel veel van ons van tijd tot tijd mee te maken hebben, wat mij doet concluderen dat het vele malen aannemelijker is dat we massaal een gebrek hebben aan vitamine A, dan dat we bang moeten zijn dat we er te veel van consumeren. Ik durf te beweren dat het gros van de vrouwen al laag in haar vitamine A voorraad zit wanneer ze zwanger wordt. Tel daarbij op dat zwangeren ook nog eens actief ontraden wordt om vitamine A-rijke voeding te eten, terwijl zij zelfs volgens het onderVoedingscentrum juist een verhoogde behoefte hieraan hebben en je hebt een recept voor suboptimale gezondheid van zowel moeder als kind. En dan druk ik mijzelf nog netjes uit. Kijk zelf maar eens om je heen en bedenk hoeveel volwassenen en kinderen jij kent die in perfecte staat van gezondheid verkeren. Dat zijn er bar weinig.

Onbekend maakt onbemind

Helaas zien gezondheidsprofessionals vaak niet het verband tussen vitamine A en klachten zoals vermoeidheid, kwakkelende gezondheid, slechter wordend zicht en cariës.
De bekendste problemen die met een gebrek aan vitamine A te maken hebben zijn een slechte weerstand, nachtblindheid, dof haar en problemen met de huid.

Een voorbeeld van een huidprobleem: keratosis pilaris, een aandoening die je herkent aan een wat ruwe droge huid met kleine pukkeltjes, komt zo vaak voor dat mensen het als normaal beschouwen! Terwijl het simpelweg een gebrek aan vitamine A is. Hetzelfde geldt voor cariës, het is algemeen bekend dat vitamine D essentieel is voor sterke tanden, maar te weinig mensen weten dat vitamine A samenwerkt met vitamine D en ze samen met vitamine K2 een krachtig team zijn tegen tandbederf. In een andere blog lees je hoe ik mijn tandproblemen aanpakte met deze 3 vitaminen uit 1 specifieke levertraan.

Andere symptomen die door een gebrek aan vitamine A veroorzaakt kunnen worden:

-droge ogen

-droge huid

-droge slijmvliezen

-onvruchtbaarheid en problemen met zwanger worden

-vertraagde (bot)groei

-ondergewicht

-keel- en luchtweginfecties

-slechte afweer

Uit bovenstaand rijtje kan je dus opmaken dat vitamine A essentieel is voor ons immuunsysteem, ik noem het vaak de ‘weerstandsvitamine’. Verder zijn al onze slijmvliezen, van vagina tot mond afhankelijk van vitamine A om gezond te blijven en zijn zelfs voor onze  tanden noodzakelijk dat er een constante aanvoer van is van zowel vitamine A als D.

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid, optimaal of gebakken lucht?

Het (onder)Voedingscentrum geeft aan dat zwangere dames en vrouwen die borstvoeding geven meer vitamine A nodig hebben, maar meldt op dezelfde pagina dat het grootste gedeelte van de vrouwen minder dan de helft van de veilige dosis binnen krijgen. Voorts wordt er volle aandacht gegeven aan de vermeende gevaren van te veel vitamine A, gevaren die gebaseerd zijn op het dubieuze onderzoek wat ik net besproken heb, maar volstaat ze met slechts één zin over de nadelige gevolgen van een tekort. Terwijl veel meer mensen naar een tekort neigen. Hoe krom wil je het hebben?

Misschien leef je nog in de veronderstelling dat de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) betekent dat je ruimschoots al je vitamientjes binnen krijgt, maar niets is minder waar. Het is gebaseerd op wat de gemiddelde bevolking gemiddeld binnenkrijgt. En laat de gemiddelde bevolking nou niet zo vreselijk gezond zijn. Dat veel mensen overgewicht, diabetes en energiegebrek hebben betekent niet dat het normaal is en dat we hen moeten includeren in onderzoeken om te bepalen wat voor de rest van de bevolking goed is.
Oftewel: de ADH gaat niet uit van gemiddelden en dus niet specifieke behoeften en al helemaal niet van optimale hoeveelheden, leuk om net aan scheurbuik te voorkomen, maar dat betekent niet dat je ten volle leeft!

Hoe de ADH voor vitamine A voor zwangeren is ontstaan is een even bizar als ontstellend verhaal. Wetenschappers aan het Institute of Medicine in de Verenigde Staten hebben een berekening gemaakt, waar bij zij uitgaan van een schatting en aannames, omdat er geen studies zijn die laten zien hoeveel vitamine A een zwangere nodig heeft (9).
Hoe gingen ze te werk?
Ze hebben aan de hand van eerdere rapportages vastgesteld hoeveel vitamine A er is opgeslagen in de levers van baby's van vrouwen bij wie de zwangerschap tussen de 37 en 40 weken spontaan of vrijwillig is beëindigd.
Vervolgens verdubbelden ze dit cijfer, omdat ze de aanname maakte dat de helft van de vitamine A-voorraden van deze overleden kinderen in de lever aanwezig zou zijn.
En tot slot verdeelden ze dit getal over het aantal dagen in het laatste trimester waarin ze dachten dat deze vitamine zich zou opslaan in de lever.
Klinkt weinig professioneel he, zo’n calculatie op basis van schattingen en aannames. Tel daarbij op dat we van deze dode kindjes niet weten hoe hun (on)gezondheid zou zijn geweest wanneer ze wel waren blijven leven en dat de functie van vitamine A natuurlijk is om te groeien en niet om op te slaan in de lever.

Ik ditch de ADH en ga voor optimaal

Nu je inmiddels weet waar de angst voor vitamine A aan vandaan komt en hoe knullig de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid in elkaar gedraaid is ga je hopelijk steeds meer beseffen dat vitamine A best wel sexy is.

Ik pleit overigens niet voor het gedachteloos innemen van enorme hoeveelheden vitamine A en al helemaal niet uit een goedkoop potje of een levertraan die altijd in de aanbieding is. Nee, ik pleit voor een doordachte en ruim voldoende inname én in de enige echte natuurlijke vorm, uit dierlijke voeding dus. Net zoals vroeger. Aangevuld met geconcentreerde supplementen die voeding als basis hebben, ik nam en neem zelf een excellente levertraan, die van Green Pasture, blijf even doorlezen, want daar kom ik straks op terug.

Voorts pleit ik voor een ruime inname van vitamine D en K2, júist samen met vitamine A, ook weer van natuurlijke oorsprong. Door modernisering gaan onze eetgewoonten hard achteruit, niet in het minst door de komst van supermarkten gevuld met vulling die in fabrieken is gemaakt. Dat is geen voeding! Laat staan dat daar natuurlijke vitaminen en mineralen in voorkomen. Volgens Dr. Weston A Price zorgt een tekort of het ontbreken van de in vet oplosbare vitaminen voor ondervoeding, zelfs bij het consumeren van voedingsmiddelen met veel nutriënten, omdat vitamine A, D en K2 activators zijn voor de opname van mineralen. Deze drie vitamines werken samen en wanneer ze samen geconsumeerd worden is tevens de kans op een eventuele overdosering door een extreem hoge inname van vitamine A nihil omdat ze elkaar in balans houden en elkaar goede werking versterken (10). Oftewel: vitamine D doet beter zijn werk wanneer het in balans in met vitamine A, sterker nog: je kunt jezelf over doseren met vitamine D wanneer je via je voeding geen vitamine A binnenkrijgt!
Volgens de Weston A. Price Foundation, de stichting die het werk van Dr. Price in ere houdt, is de ideale verhouding tussen vitamine A en D 5:1, dus bijvoorbeeld 5.000 IE vitamine A en 1.000 IE vitamine D per dag, deze verhouding vind je alleen in de levertraan die ik gebruik en ook aanbevolen wordt door de stichting (11).
Je kunt jezelf een vitamine A overdosis bezorgen door elke dag meer dan 500 gram lever of zo’n 15 kilo wortels te verslinden, wanneer daar geen flinke dosis natuurlijke vitamine D tegenover staat. Oftewel, je weegt 75 kilo en eet elke dag meer dan 175.000 IE méér vitamine A dan vitamine D, doe je best zou ik zeggen, dat gaat natuurlijk niet gebeuren. Want jij gaat er gewoon voor zorgen dat je ruim voldoende binnenkrijgt en in de juiste verhouding. En nee, ik geloof ten stelligste dat je dat niet lukt door op een paar extra worteltjes te knagen. Want er is maar liefst 21 microgram betacaroteen nodig om op 1 microgram vitamine A uit te komen en bij vrijwel niemand loopt die omzetting van caroteen naar vitamine A volgens de boekjes (12). Mensen die vetarm eten, schildklierproblemen hebben, diabetici, alcoholverslaafden en jonge kinderen maken de omzetting van die wortel naar vitamine A simpelweg helemaal niet. Maar zodra je geen perfecte darmwerking hebt is het ook al een probleem om de conversie van betacaroteen naar de echte vorm van vitamine A te maken, lees daar meer over in de vorige blog die door Charlotte van Loo is geschreven.

Dus kiezen ik en vele anderen ervoor om mijn voedingsrijke maaltijden, net als vroeger, aan te vullen met hoogwaardige levertraan en orgaansupplementen om zodoende over een riante hoeveelheid vitamine A te beschikken.

Hoe ging dat vroeger, toen levertraan nog heel gewoon was?

Ja, hoe ging dat dan eerst, toen er nog geen drogisten waren die met dikke winsten goedkope nepvitaminen over de toonbank schoven? Hoe kwamen we toen aan onze nutriënten? Wat was het geheim van de volken die in harmonie gezonde baby’s op de wereld zetten?
Daarvoor gaan we kijken naar de onderzoeken van een Canadese tandarts die de directeur was van het onderzoeksinstituut van het Nationale Tandheelkundig Genootschap (ADA). Hij voerde een tandartsenpraktijk in de Verenigde Staten en merkte dat zijn patiënten steeds meer gebitsproblemen kregen, met name kinderen. Zijn doel was om erachter te komen waarom sommige traditioneel levende bevolkingsgroepen vrijwel geen gaatjes kregen en zijn patiënten juist steeds meer. Financieel gezien had hij beter thuis kunnen blijven, want hoe meer slechte tanden, hoe meer geld in zijn handen, maar deze man had een missie.

Weston A. Price, zoals deze beste kerel heette, onderzocht 14 ‘primitieve’ stammen, al deze mensen hadden een zeer hoge immuniteit tegen gebitsproblemen, maar voor nu relevanter: ze baarden met gemak robuuste baby’s en aangeboren afwijkingen kwamen zelden of nooit voor. En tóch beschouwden zij júist voeding die veel vitamine A bevat als zeer belangrijk voor aanstaande moeders! Sterker nog, in verschillende bevolkingsgroepen werden stelletjes die bijna gingen trouwen op een speciaal dieet gezet, met onder andere lever, kaviaar en lenteboter. Say what?!
Ze leefden hun leven op geïsoleerde plekken, met traditionele voeding, je weet wel, van die bottensoepjes 😉. Supermarkten kenden ze niet en in geen velden of wegen was een Kruidvat, academisch ziekenhuis of Blije Doos te bekennen. Price onderzocht hun voeding op de hoeveelheid vitaminen en mineralen en je kunt misschien al raden dat deze zogenaamde primitievelingen veel meer nutriënten naar binnen werkten dan de gemiddelde Noord Amerikaan van die tijd (13).

Om precies te zijn: gemiddeld aten de onderzochte en kerngezonde groepen 4 maal zoveel vitamine B en C en ruim 10 keer zoveel vitamine A, D, E en K2 dan de gemiddelde mens in 1930. Oeps, 10 keer zoveel vitamine A? En ze deden ook nog eens moeite om gefermenteerde levertraan, lever en andere organen achter over te tikken, zwanger en wel? Door traditie en intuïtie wisten deze ‘inboorlingen’ blijkbaar hun stam kerngezond te houden terwijl ze alle huidige regels zonder enige schroom aan hun laars lapten. Er was geen veganist te bekennen, laat staan vega burgers. Ook waren zij absoluut niet bezig met de schijf van vijf of calorieën tellen. Nee, ze dachten aan de volgende generatie en deden moeite om zichzelf, ook de mannen, te voeden met 'oersuperfoods'. Meneer Price onderzocht ook de mensen die van dezelfde afkomst waren, maar zichzelf tegoed deden aan bewerkte voeding, het is schrikbarend om te zien, dat binnen een generatie ernstige gezondheidsproblemen kunnen ontstaan wanneer af werd geweken van oorspronkelijke “primitieve” eetgewoonten. Je leest er alles over in het boek ‘Voeding en Fysieke Degeneratie’ van Weston. A Price, een echte aanrader (13)!

What a men!
Nu we weten dat er vroegah dus hele volksstammen waren die het nodig vonden om stelletjes een paar maanden voor hun bruiloft op een bepaald dieet te zetten is het super interessant om eens te gaan kijken wat vitamine A allemaal voor leuks te vertellen heeft!
Maar ladiez, ik weet dat ik voornamelijk vrouwelijke lezers heb, laten we de mannen niet vergeten! Vitamine A is namelijk nodig voor de productie van testosteron, voldoende testosteron houdt het hormoon oestrogeen onder de duim en laat dat laatste nou een rol spelen bij (buik)vet... Daarnaast heeft het lichaam vitamine A nodig om eiwitten goed te kunnen gebruiken en groeihormonen in te zetten. Wil je dat manlief wat meer spieren kweekt, dan doe je er dus goed aan hem flink van vitamine A te voorzien. Ook voor de productie van sperma is vitamine A nodig, niet geheel onbelangrijk wanneer je een kinderwens hebt😉.  En uit onderzoek bij muizen blijkt dat vitamine A het zaad beschermt tegen chemicaliën zoals BPA (14).
Nu word ik persoonlijk wat moe wanneer mannen tegen mij zeggen: 'er is niks mis met mijn testosteron niveau'. Ten eerste hebben ze die vervolgens nog nooit gemeten. Ten tweede hebben ze toevallig vaak een buikje, wat überhaupt al betekent dat er optimalisatie van dit zeer belangrijke hormoon mogelijk is. En last but not least is het gemiddelde testosteron niveau de afgelopen decennia flink aan het dalen. Naar mijn mening is testosteron in het verdoemhoekje gezet en is het tijd om het te gaan zien voor wat het is: een hormoon wat onder andere  bijdraagt aan focus, een goed humeur, gewichtsverlies en daadkracht. Laten we eerlijk zijn, er zijn legio mensen die daar wel een flinke portie van kunnen gebruiken!
Dus mannen, eat your foods en schroom niet om af en toe een paar oesters soldaat te maken en orgaanvlees zoals prostaat en testikels te eten. Een felbegeerd supplement is de Adam Formula van Real Roots, is het vanwege de populariteit uitverkocht? Opteer dan voor de losse prostaat, lever en testikel. Code esther5 geeft 5% korting bij Real Roots en combineert met de stapelkorting!

Vitamine A in de vroege zwangerschap: miskramen en afwijkingen.

In Voeding en Fysieke Degeneratie schrijft Weston A. Price over onderzoeken bij laboratoriumdieren die voor en tijdens hun ‘zwangerschap’ een vitamine A gebrek hadden. Wanneer dit niet zorgde voor een spontane dood van de jongen in de buik van het moederdier zagen de onderzoekers bij biggen allerlei soorten afwijking: van klompvormige poten en hazenlippen tot zelfs het compleet ontbreken van oogbollen. Wanneer hetzelfde moederdier opnieuw voldoende vitamine A te eten kreeg werden er weer gezonde nakomelingen geboren.
Oftewel: dankzij vitamine A konden de eerder genoemde aangeboren afwijkingen voorkomen worden! De wetenschapper Fred Hale pleitte daarom in 1935 al voor een ruime hoeveelheid aan vitamine A in de voeding van moeders om tijdens de vroege zwangerschap ervoor te zorgen dat de embryo zijn organen goed kan ontwikkelen (15). Voor de ontwikkeling tot mens heb je immers organen nodig, bijvoorbeeld een hart en een paar nieren. Om die te vormen heb je cellen nodig en die zijn weer afkomstig van stamcellen, de producenten van cellen. Stamcellen ontstaan uit de versmolten eicel en zaadcel, oftewel de zygote. Leuke naam trouwens voor je nieuwe baby 😉 Tijdens de vroege zwangerschap zorgt vitamine A er ten eerste voor dat er überhaupt celdeling plaats kán vinden en daarna dat die stamcellen van baby-de-embryo te horen krijgen wat ze moeten gaan worden, voor elk orgaan gebeurt dat in een specifiek tijdsblok. Is er tijdens dat blok, oftewel in die periode, een gebrek aan vitamine A dan kan het dus zijn dat bijvoorbeeld het hartje niet goed, of zelfs helemaal niet aangelegd wordt. 
Ook de nieren profiteren van de aanwezigheid van genoeg vitamine A, omdat een tekort een negatief effect heeft op het aantal nefronen in de nieren. Minder nefronen betekent dat de nieren niet volledig functioneren zoals de bedoeling is en kan er voor zorgen dat men op latere leeftijd dialyse nodig heeft. 
Een gebrek aan vitamine A kan ook leiden tot afwijkingen aan alle andere organen en de botten aan toe, denk aan onder andere de ogen, oren, ruggengraat, kaken en de schildklier (16).

Halverwege de zwangerschap is vitamine A nodig om de groeiende longen van de baby te ontwikkelen. Een tekort eraan kan leiden tot longproblemen, die zich zelfs in de volwassen jaren nog kunnen manifesteren. Want zoals alle slijmvliezen, is ook de binnenkant van de longen afhankelijk van vitamine A om gezond te zijn en te blijven. Er is dus voortdurend aanvoer nodig van deze wonderlijke vitamine.

Nadat de organen zijn aangelegd wil je ook dat ze op de goede plek in het lichaam komen te zitten en de nieren niet gaan zweven. En wie is wederom de held in het veld? Juist je raadt het al, our one and only vitamin A! Het is zo ontzettend briljant wat deze wondervitamine doet: de binnenkant van ons lichaam is namelijk behoorlijk asymmetrisch terwijl onze buitenkant symmetrisch is, of althans, dat is de bedoeling. Vitamine A is degene die het signaal geeft aan de stamcellen om dat te doen! Ik weet dat je nu ook enthousiast begint te raken haha 😉

Nadat alles dus aangelegd is en op z’n plek zit ondersteunt onze krachtpatser ook nog eens de groei van het geheel, oh wat houd ik van deze prachtig georkestreerde symfonie, let’s make baby’s!
En iets wat groeit moet natuurlijk ook beschermd worden, daarin speelt vitamine A ook een belangrijke rol omdat het bescherming biedt tegen onder andere vrije radicalen, dioxinen en zoals als eerder geschreven: BPA (17).

Nog steeds bang?
Houdt de angst je nog steeds in de ban en wil je vasthouden aan de 10.000 IE grens die uit het slecht uitgevoerde onderzoek komt?
Dan wil ik je nog 2 dingen meegeven:
-wanneer je vitamine A rijke voeding blijft vermijden vermijd je tegelijkertijd een heel hoop andere super belangrijke nutriënten, omdat de echte vitamine A alleen voorkomt in voeding die van zichzelf al heel erg rijk is aan andere vitaminen en mineralen. Zoals lever en levertraan.
-wanneer je een relatief lage dosering Green Pasture levertraan neemt, een halve theelepel, of 5 capsules per dag, dan zit je op zo’n 5.000 IE per dag, dat is ruim onder de “grens” van 10.000 IE
-laad jezelf vol vitaminen en mineralen in de maanden vóórdat je zwanger wordt, je kunt er dan voor kiezen om karig te gaan eten zodra je weet dat je zwanger bent, maar dan heb je in ieder geval van te voren (hopelijk!) een voorraadje op kunnen bouwen. Het was niet mijn keuze, maar ik geef de optie aan je mee.
-lees je nog meer in, bijvoorbeeld met het artikel van de Weston A Price Foundation over vitamine A en de ontwikkeling van een foetus (18).

Vierde trimester, oftewel baby is geboren en lurkt je vanaf de buitenkant leeg.
Nadat het vrouwenlichaam van binnenuit babylief heeft laten groeien is het tijd om de borsten hun werk te laten doen. Melk maken. Ook nu wil je dat er genoeg doorgegeven kan worden. Je kunt geen koekjes uitdelen wanneer je trommeltje leeg is, eveneens kan je niet genoeg vitaminen en mineralen uitdelen wanneer je die zelf niet, of onvoldoende binnenkrijgt. En wanneer je hier gekomen bent met lezen mag je ten eerste jezelf een schouderklopje geven en ten tweede heb je dan vast wel door dat vitamine A niet alleen belangrijk is voor de buik- en borstbaby, maar ook voor opgroeiende kinderen. Samen met vitamine D en K2 zorgt vitamine A voor sterke tanden en botten. Het helpt mee aan het gezond houden van alle slijmvliezen, waaronder ook die van de eerder genoemde longen. Vitamine A zorgt ervoor dat ijzer beter opgenomen wordt in ons lichaam en dus ook in dat van onze kinderen.

Eigen verhaal
Met alle kennis en ervaring die ik in de loop der jaren heb opgedaan ben ik er destijds volledig van overtuigd geraakt dat ik voor een volgende baby een stevige basis wilde leggen. Dit om genoeg bouwmateriaal in huis te hebben voor het bouwen überhaupt begon, en dus ging ik onder andere meer natuurlijke vitamine A consumeren. Dat deed ik door een speciaal soort levertraan (esther10 = 10% korting) te nemen, 1 keer per week lever te eten en elke dag 2-3 eieren en ruime hoeveelheden roomboter te verorberen. Mijn oudste zoon had een betere start kunnen hebben wanneer ik met gezond boerenverstand beseft had dat ik voor en tijdens mijn zwangerschap al in zijn gezondheid had kunnen investeren door mijn lijf te voorzien van eersteklas nutriënten. De eerste jaren van zijn leven was hij om de haverklap ziek, ondanks dat ik na zijn bevalling als een razende het gezondheidspad ben gaan bewandelen en hem bijvoorbeeld geen suiker gaf en eeuwen aan de borst heb gehad.
Voordat ik zwanger van hem was had ik een zeer onregelmatige cyclus, slechts 7 of 8 per jaar en was ik dus verminderd vruchtbaar. Om uit te sluiten dat er geen defecten waren heb ik mij 3 maal tot mijn huisarts gewend met het verzoek tot doorverwijzen naar een gynaecoloog. Zij lachte dat verzoek weg, gelukkig kon mijn begripvolle vriendin en tevens verloskundige, mij van een doorverwijzing voorzien en geschiedde het dat er 8 buisjes bloed werden afgenomen en een echo werd gedaan om mijn lieftallige eierstokken te bewonderen. Die bleken er gelukkig prachtig bij te hangen en PCOS werd uitgesloten. Nu zou je denken dat er toen ook gelijk even naar vitamine A gekeken werd, maar nee, dat past niet binnen het protocol. 
Wat de gynaecoloog wél zei, in mijn woorden, was dat ik zo mager was als een concentratiekampbewoner en mijn lichaam waarschijnlijk daardoor niet zo'n trek had in reproduceren. Gelukkig ging ik toen meer slagroom en roomboter eten, zodat er in ieder geval wat meer vet oplosbare vitaminen aangeleverd werden, maar verder ging ik door met mijn suikerdieet.
Na de geboorte van mijn oudste zoon raakte ik in combinatie met bijna fulltime werken, gebroken nachten en ontoereikend eetpatroon ernstig vermoeid en ontwikkelde ik fibromyalgie. 
Omdat ik toen dacht dat veganistisch eten mijn gezondheidsproblemen op zou lossen heb ik 2-3 jaar geen dierlijke producten gegeten, totdat ik er achter kwam dat ik ernstige tekorten had aan vitamine A, D en B12 en daardoor ruim 3 jaar lang onvruchtbaar geweest. Vanaf het moment dat ik de onderzoeken van Dr. Weston A. Price las vielen direct het kwartje en binnen 6 weken na het herintroduceren van hoogwaardige levertraan en andere dierlijke vetten startte mijn cyclus weer! M'n menstruatie was niet pijnlijk meer en veel regelmatiger, toen 11 keer per jaar in plaats van 7 tot 8 keer. Met daarna een voorbereiding van een paar jaar zorgde ik ervoor dan mijn lijf weer kon aanvullen wat ik al die jaren had gemist zodat ik een gezonde baby op de wereld kon zetten.
En zo werd zoon nummer 2, na een ongecompliceerde zwangerschap, thuis in bad geboren. Een stuk robuuster qua postuur dan zijn 6 jaar oudere broer en in de afgelopen 6 jaar is deze jongeman slechts een paar keer een dagje ziek geweest, wekenlange snotneuzen of andere kwaaltjes kent hij niet. De kinkhoest verliep zeer mild bij hem, de huisarts heeft hem nog nooit gezien, pijnstilling is nooit nodig geweest, laat staan antibiotica, ik kan niet anders dan dankbaar zijn met alle toegepaste kennis. Ik ben ervan overtuigd dat de bewuste keuze voor voeding rijk aan vitamine A, samen met andere essentiële voedingsstoffen, hier een zeer positieve rol in heeft gespeeld.

Tot slot
Ik deel mijn persoonlijke ervaring niet om te beweren dat dit de enige juiste aanpak is. Elke zwangerschap en elk individu is uniek, en wat voor mij werkte, kan niet voor iedereen hetzelfde resultaat opleveren. Het belangrijkste is om goed geïnformeerd te zijn, daarom adviseer ik je nogmaals om ook je eigen onderzoek te (blijven) doen. Ik word vaak gevraagd welke supplementen ik adviseer, omdat ik jou hoogstwaarschijnlijk niet ken kan ik alleen maar zeggen wat ik zou nemen wanneer ik binnenkort zwanger wil worden, of dat ben.

Ik geloof niet in een fabrieksmultivitamine, alleen in puur natuur, dus mij niet bellen om te vragen of jouw multi goed is, want ik onderzoek voortdurend de markt en ik ben ik 12 jaar tijd nog nóóit een goede multi tegen gekomen!
Onderstaande eerste 6 supplementen zijn mijn dagelijkse samenstelling om alle vitaminen, mineralen en omega’s van volledig natuurlijke bron binnen te krijgen en hoeven voor niet voor jou optimaal te zijn. Het woord supplement dekt hierbij niet de lading, omdat ze alle vier afkomstig zijn uit voeding, maar dan in geconcentreerde vorm.

Omdat ik zelf al jaren zeer voedingsrijk eet kan ik volstaan met een vrije lage dosering. Ik ben hoogstwaarschijnlijk niet jouw therapeut, waardoor ik niet weet wat jouw leefstijl is en dus geen persoonlijke adviezen rond kan strooien. Iemand die jarenlang vegan of vegetarisch gegeten heeft heeft nog in hoop in te halen bijvoorbeeld. Ik kan wél vertellen wat ik mijzelf én mijn man per dag zou doseren wanneer ik zwanger wil worden, tijdens de zwangerschap en tijdens de fase waarin ik exclusief borstvoeding geef:

# 1 Levertraan van Green Pasture voor vitamine A, D, E en K2 + omega 3

(2 tl = 10 ml of 20 capsules)
Code esther5 geeft 5% korting bij Real Roots
Code esther10 geeft 10% korting bij Plent.nl

# 2 Orgaanmix van Real Roots voor alle B vitaminen, ook folaat (de actieve vorm van foliumzuur) en B12 en mineralen zoals ijzer

(10 capsules)
Code esther5 geeft 5% korting bij Real Roots
->> zelf zou ik hoogstwaarschijnlijk geen los foliumzuur supplement gebruiken, omdat alle B vitaminen met elkaar samenwerken en die van populaire drogisten allemaal de synthetische variant van foliumzuur bevatten. De natuurlijke vorm van foliumzuur is folaat. In uitzondering situaties raad ik wel eens een krachtig folaat + B12 supplement aan, maar alleen wanneer diegene bij mij een consult gehad heeft en ik de bloedwaardes en geschiedenis ken. En dan altijd in combinatie met de bovengenoemde orgaanmix.

# 3 Vitamine C van Plantforce  voor hoog gedoseerde natuurlijk vitamine C uit biologisch fruit

(2 tl)
Dit is dus géén synthetische ascorbinezuur die 9 van de 10 keer genetisch gemanipuleerd is en uit China komt!
Code esther10 geeft 10% korting bij Plent.nl

# 4 Fulvinezuur voor meer dan 100 mineralen, spoorelementen en (in 10 weken opbouwen tot 10 druppels per dag)
Lees m’n uitgebreide blog die ik hier over schreef hier.

# 5 Oester capsules, óók belangrijk voor mannen, omdat oesters bomvol zitten met vitamine A, zink, koper, jodium en andere essentiële bouwstenen voor gezond sperma.

(4 per dag)

Code esther10 geeft 10% korting bij Nutriest, betalen via creditcard.
Ook hier in Nederland te koop, helaas zonder korting.

#6 Collageen, 2 maatschepjes marine collageen naturel met vitamine C, collageen is het meest voorkomende eiwit in ons lichaam. 
Code esther10 geeft 10% korting bij Plent.nl

# 7 Milt van Real Roots, 6 capsules per dag maar alleen wanneer ik een laag Hb zou hebben, scroll verder naar Veel Gestelde Vragen.

Speciaal voor mannen (en vrouwen die meer libido en energie willen):
Naast de bovenstaande supplementen ben voor mannen zeer enthousiast over een supplement van Nutriest, een mix waar zowel rundertestikel, oester en lever in zit. 
Een ware nutriëntenbom om de mannelijke voortplanting, lees: gezond sperma, een boost te geven.
Code esther10 geeft 10% korting bij Nutriest, momenteel alleen via creditcard te bestellen.
Een alternatief is de rundertestikel van Real Roots, een product van Hollandse bodem, 100% pure rundertestikels, geen andere toevoegingen.
Code esther5 levert je 5% korting op bij Real Roots.
Dit supplement van Real Roots combineert zeer goed met de oester van Nutriest (zie dames afdeling). 

Dit was 'm, bijna 6000 woorden, bedankt voor het lezen, geef jezelf een schouderklopje als je tot hier gelezen hebt! Heb je een korte vraag? Stel 'm via Instagram, maar realiseer je wel dat ik geen persoonlijke adviezen ga geven wanneer je niet tot mijn cliënten behoort, ik ken immers je achtergrond niet.

Veel liefs, Esther

Veel gestelde vragen:

Mijn ijzer/Hb/ferritine/ijzervoorraad is laag, wat kan ik doen?
Antwoord: voor de opname van ijzer is onder andere vitamine B12, vitamine A en vitamine C nodig. Wat zou ik zelf doen? (Omdat ik hoogstwaarschijnlijk jouw therapeut niet ben en ik hier dus geen persoonlijke adviezen geef) Ik zou er dus zelf voor zorgen dat ik van die 3 genoeg binnen krijg uit voeding en uit de bovengenoemde supplementen.
Daarnaast zou ik zelf 6 capsules milt per dag er bij nemen. esther5 = 5% (extra) korting