Enzymen, net zo belangrijk als vitaminen en mineralen.

Waarom enzymen net zo belangrijk zijn als vitamines en mineralen

In de 20e eeuw ontdekten onderzoekers, naast vitaminen en mineralen, ook het belang van enzymen. Die ontdekkingen zijn minstens zo baanbrekend: enzymen zijn slimme helpers in je lijf die alles beter, sneller en soepeler laten verlopen. Van eten verteren tot energie maken, zonder hen gebeurt er vrij weinig.
Maar ook deze helpers hebben hulpjes nodig: vitamines en mineralen, denk vooral aan magnesium, maar ook sporenelementen als mangaan, koper, ijzer en zink zijn onmisbaar, zonder hen werken veel enzymen niet.

We kunnen enzymen in drie groepen indelen

1. Metabolische enzymen
   Dit zijn de allrounders van je lijf: ze helpen met ademen, praten, bewegen, denken, je immuunsysteem onderhouden en zelfs bij het opruimen van gifstoffen zoals vervuilende chemicaliën en sigarettenrook. Je lichaam maakt ze zelf, vooral in je lever, nieren en alvleesklier, door eiwitten uit je voeding om te zetten in enzymen met hulp van B‑vitamines en mineralen zoals magnesium en zink.

2. Spijsverteringsenzymen
   Ongeveer 22 stuks, grotendeels gemaakt door je alvleesklier en uitgescheiden in je twaalfvingerige darm. Zij knippen de restjes voedsel na je maag in kleine hapklare brokjes.

3. Voedingsenzymen
   Deze vind je van nature in rauw en gefermenteerd voedsel. Ze starten de vertering al in je mond en maag: denk aan proteasen voor eiwitten, lipase voor vetten en amylase voor koolhydraten. Als je goed kauwt, begint de amylase in je speeksel alvast met het afbreken van koolhydraten — de rest doen de enzymen uit rauw voedsel terwijl je maag z’n werk doet.

Hittegrens voor enzymen: 42 °C is de max

Een superhandig natuurfeit: alle enzymen denatureren bij zo’n 42 °C (in droogte rond de 65 °C). Daarom kun je soep van ongeveer 40 °C zonder pijn aanraken, maar brand je je vingers als het warmer is. Gebruik dit als thermometer: is je eten heter dan 42 °C? Dan zijn de enzymen dood 2).

De tol van een dieet zonder enzymen

Eet je alleen maar gekookt voedsel, dan dwing je je alvleesklier en andere spijsverteringsklieren voortdurend méér enzymen aan te maken dan ze eigenlijk aankunnen. Langdurige overbelasting leidt tot slechtere alvleesklierklierwerking, een korter leven, meer ziekte en minder stressbestendigheid. Hoe meer enzymen uit je voeding, hoe langer je enzymvoorraad meegaat.
— Vrij naar Dr. Edward Howell, pionier in enzymonderzoek 1).

Hoe traditionele keukens rauwe en gefermenteerde voeding inzetten

Bijna alle traditionele culturen verwerken rauwe en gefermenteerde producten in hun maaltijden en daarmee laten ze zien hoe belangrijk enzymen zijn voor een goede spijsvertering:

1. Rauwe én gefermenteerde dierlijke voeding

   • Veel volkeren eten rauwe dierlijke eiwitten: ongekookte zuivel, rauwe vis en zelfs rauw orgaan- of spiervlees. Denk aan de Inuit die rauwe vis licht laten ‘voorverteren’ (semi-ranzig laten worden) om de enzymen te versterken en zo hun uithoudingsvermogen te boosten. Of de Kelten die rauwe oesters als snoepjes achterover tikten.

   • Zuivelproducten zoals melk, room, boter en kaas werden bijna altijd gefermenteerd (zoals yoghurt, kefir of karnemelk), waardoor het enzymgehalte flink stijgt, maar ook de houdbaarheid verlengd wordt.

2. Gefermenteerde groenten

   • In keukens over de hele wereld zie je zuurkool, ingelegde wortels of bieten en Aziatische fermenten als miso. Juist die extra fermentatiestap maakt de voeding al voor verteerd, zodat je darmen minder hard hoeven te werken.

3. Voorbewerking van granen, noten en peulvruchten

   • Granen, noten en peulvruchten bevatten stoffen die de werking van enzymen juist remmen. Door 24 uur weken in water met een eetlepel rauwe appelazijn, kiemen, fermenteren of zuurdesem te gebruiken, neutraliseer je die remmers en komen voedingsstoffen (en enzymen) beter vrij.

4. Planten met enzymkracht

   • De meeste groenten en fruit leveren weinig enzymen, maar uitzonderingen zijn bijvoorbeeld extra vierge olijfolie, verse druiven en vijgen. Deze kun je als enzymboost toevoegen aan je salade of als topping.

5. Balans rauw en gekookt

   • Geen enkele traditionele voeding is 100 % rauw: zelfs in warme klimaten kookt men dagelijks. Koken breekt soms enzymen af, maar maakt ook bepaalde voedingsstoffen beter opneembaar en neutraliseert natuurlijke gifstoffen.

   • Daarom is het slim om een mix van rauw, gefermenteerd én (licht) gekookt te eten en voeg je bij zware of gemengde maaltijden potentere enzymondersteuning toe via een supplement.

Supplementen als slimme aanvulling

Natuurlijk heeft onze moderne keuken lang niet altijd rauwe of gefermenteerde producten in huis. En niet iedereen kan elke dag weken, kiemen of zelf fermenteren. Daarom zijn enzymsupplementen een handige backup: ze werken als een Zwitsers zakmes en bevatten de mix van enzymen die je uit voeding niet in één keer krijgt. Maar voordat ik mijn top 3 supplementen bespreek, kijken we eerst even naar de gevolgen van een tekort aan enzymen en hoe je enzymrijke voeding kunt inzetten.

Symptomen van een tekort aan voedingsenzymen
Wanneer je te weinig enzymen uit je voeding (of supplementen) haalt, kun je last krijgen van:

1. Opgeblazen gevoel & winderigheid
   Onvolledig verteerde koolhydraten en gistende vezels in je darmen = windjes waar je kinderen blij van worden.

2. Vetdiarree of vettige ontlasting
   Door gebrek aan lipase worden vetten niet goed afgebroken, plakt wel lekker aan de WC pot.

3. Onverteerde voeding in de ontlasting
   Onverteerde stukjes voeding (bijv. rijstkorrels, noten) wijzen op protease‑tekort, niet opnieuw opeten...

4. Maagzuurklachten & een vol gevoel
   Door slechte eiwit‑ en vetvertering blijft voedsel langer in de maag, de bekende baksteen.

5. Zware maaltijden belasten je
   Je ervaart vermoeidheid of “food coma” na een grotere maaltijd.

6. Voedingstekorten
   Minder opname van vitaminen en mineralen door onvolledige vertering, bijvoorbeeld een vitamine B12 gebrek.

7. Huidklachten of terugkerende ontstekingen
   Slechte vertering kan je immuunsysteem belasten en huiduitslag geven, de minder leuke cadeaus.

8. Algemene vermoeidheid & zwakke weerstand
   Te weinig bouwstoffen en een chronisch kortademig verteringssysteem.
   
   

   Enzymrijke voedingsmiddelen op een rij:

   Rauw dierlijk

   • • Rauw spier- en orgaanvlees (alvleesklier!)
     • Rauwe zuivel zoals melk, room, boter, yoghurt, kefir en karnemelk
     • Rauwe vis bijv. haring, zalm
     • Rauwe oesters, of handig uit een capsule!

       Gefermenteerd

       • Zuurkool (en andere gefermenteerde groenten)

       • Aziatische fermenten zoals miso

       • Gefermenteerde zuivel (yoghurt, kefir, kwark)

       Plantaardige oliën & zoetmakers

       • Extra vierge olijfolie (onbewerkt)

       • Rauwe, onbewerkte honing

       (Tropisch) fruit

       • Verse rijpe druiven, vijgen, kiwi’s, ananas, papaya, mango’s, bananen, avocado's, dadels.

Okay leuk, maar hoeveel ga ik hiervan nu eten wanneer ik bovengenoemde symptomen ervaar?
Wat algemene richtlijnen: dus géén persoonlijk advies, maar een idee voor wat houvast

• 2–3 theelepels gefermenteerde groenten (zuurkool, kimchi)

• 150–200 ml rauwe melk, yoghurt of kefir 

• 5-20 gram verse alvleesklier, 1-5 capsules of gevriesdroogde alvleesklier, start met 1 capsule voor een maaltijd en bouw zelf op

• 2 verse oesters, of 4 capsules gevriesdroogde oester, start met 1 capsule voor een maaltijd 

• 1 glas waterkefir (100 ml) 2 uur na een maaltijd, of 30 minuten er voor

• 1 theelepel rauwe honing door lauwe thee of op je desembrood

• scheutje olijfolie door je salade, niet mee gaan bakken!

• Bonus: kauw elke hap goed (20–30×) om speeksel‑amylase optimaal te benutten

Begin altijd met een beetje en bouw rustig op. Liever 'te weinig' en starten met 1 theelepel, dan ineens een halve liter melkkefir. Of één alvleesklier‑capsule bij één maaltijd naar keuze en kijk een week hoe je lichaam reageert, voordat je naar twee of drie capsules per dag gaat. Hetzelfde geldt voor waterkefir: begin met 50 ml in plaats van een heel glas en verhoog de hoeveelheid geleidelijk naar 100–150 ml. Zo geef je je spijsvertering de tijd om zich aan te passen en voorkom je onnodige gewenningsklachten.

Op deze manier creëer je dagelijks een basis ‘enzymboost’ uit voeding. Lukt dat niet? Overweeg dan (tijdelijk) een breed enzymen‑supplement.

Welk supplement past mogelijk bij jou?

Er zijn drie brede mixen die ik aanbeveel — elk met hun eigen sterke punten, maar jij kiest, niet ik, je kunt het ook afwisselen!

Ancestral Supplements – Meest compleet & natuurlijk

• Bevat 15 soorten enzymen

• Combineert enzymen met runderorganen (o.a. lever, alvleesklier, gal en darm)

• Inclusief 1 probiotica stam (Bacillus subtilis)

• Geen synthetische toevoegingen

• Beste keuze als je een volledig dierlijk supplement zoekt met alles erin

• Beste keuze bij een animal-based levensstijl

• 10% korting met code esther10

Smidge – Beste keuze voor gevoelige darmen & kinderen

• Bevat 13 enzymen, waaronder DPP-IV voor gluten- en caseïnevertering

• Allergeenvrij (geen soja, gluten, zuivel, vulmiddelen)

• Capsule kan open voor halve dosering bij jonge kinderen of gevoelige darmen

• Vanaf 3 jaar

• Aanrader bij gluten/lactose-intolerantie of GAPS-dieet

• 10% korting met code esther10

Devigest – Breed, krachtig, budgetvriendelijk

• Bevat 15 enzymen, incl. bromelaïne & papain (anti-inflammatoir)

• Ook geschikt bij gluten- en melksensitiviteit (DPP-IV + lactase)

• Vanaf 12 jaar

• Topkeuze bij veel klachten of chronische spijsverteringsproblemen

• 10% korting met code esther10

Maar is de alvleesklier van Real Roots geen supplement dan?

Ja en nee. Ik beschouw dit puur als voeding, bovenstaande 3 supplementen zijn door slimme mensen in elkaar gezet, hoogwaardig en clean, dat absoluut, maar niet 100% zoals je het op je bord zou kunnen vinden. Dat is bij alvleesklier wel het geval, dat we dat als "ontwikkelde menschen" niet meer doen betekent niet dat het geen oer voeding is. De alvleeskliercapsules van Gino, de founder van Real Roots, zijn dus geen moderne enzymenmix, maar wel een prachtige oervoeding ondersteuning van je eigen enzymproductie. De Alvleesklier-capsules van Real Roots bevatten 100% gevriesdroogde runderalvleesklier. Dit product is vooral interessant als je je eigen spijsvertering wilt versterken op natuurlijke, dierlijke basis, maar de stap naar een high tech supplement nog te groot vindt. Omdat het rauw en onbewerkt is, zitten er van nature spijsverteringsenzymen in, samen met voedingsstoffen als vitamine B5, B12 en fosfor.

Welke kan ik kiezen?

Ben je gevoelig voor gluten/melk, of stap je over op GAPS of WAPF en/of heb je een gevoelige spijsvertering?

→  Smidge

Wil je een zo breed en natuurlijk mogelijk enzymencomplex op basis van dierlijke producten?

→  Ancestral

Zoek je een krachtige alles-in-één enzymenmix voor een scherpe prijs?

→  Devigest

Liever het lichaam eenvoudig ondersteunen zonder tussenkomst van lab-formules?

→   Alvleesklier van Real Roots

Vergeet niet: met code esther10 krijg je bij alle vier 10% korting. 💸

Slotconclusie: Waarom enzymen onmisbaar zijn en hoe jij er verstandig mee omgaat

Enzymen zijn écht onmisbaar voor je spijsvertering. Ze helpen je lichaam om alle voedingsstoffen uit je eten optimaal op te nemen. Zonder enzymen blijft er van die gezonde maaltijd vaak veel onverteerd achter en dan mis je dus eigenlijk het meeste voordeel van wat je binnenkrijgt. En eerlijk is eerlijk: rauw voer eten zoals onze voorouders dat deden, is voor de meeste mensen niet haalbaar. Daarom zijn enzymsupplementen zo’n fijne oplossing — ze maken het makkelijker om je spijsvertering te ondersteunen, ook als je niet de hele dag bezig wilt zijn met het bereiden en knagen van rauwe organen of zuurkool ;-)

Toch is het belangrijk om zelf actief aan de slag te gaan en goed te kijken wat je lichaam nodig heeft. Gebruik de tabel en informatie die je hierboven hebt gekregen goed om te bepalen welk supplement het beste bij jou past. En start vooral rustig! Ga niet meteen met zes capsules gorgelen, je maag gaat dat echt niet appreciëren. Bouw de dosering langzaam op, zodat je lijf de kans krijgt om te wennen en optimaal te profiteren.

Ik geef via internet geen persoonlijk advies, want ieder lichaam is anders en daar wil ik ook respect voor hebben. Maar wil je graag een persoonlijk consult om samen te kijken wat voor jou de beste aanpak is? Stuur me dan gerust een berichtje op Instagram. Ik help je graag op weg met advies dat écht bij jou past.

Liefs, Esther

Bovenstaande prijzen zijn zonder korting (d.m.v. code ESTHER10) van 8-6-2025 en er kunnen geen rechten aan ontleend worden.

Veel gestelde vragen:

Wat is het verschil tussen enzymen en probiotica — en wat is de overeenkomst?
Enzymen zijn eiwitten die je eten helpen afbreken. Probiotica zijn goede bacteriën die leven in je darmen. Ze hebben dus een ander ‘beroep’, maar werken wél samen: probiotica zorgen voor een gezonde darmflora, waarin enzymen optimaal hun werk kunnen doen. En ze komen vaak samen voor in bepaalde voeding, zoals rauwe zuivel, gefermenteerde groenten en traditionele bereidingen.

Welke enzymen zitten waar in? 

Tussen welke 2 supplementen kan ik afwisselen om de meeste enzymen binnen te krijgen?
Devigest en Ancestral

1). https://archive.org/details/enzymenutritionf00howe

2). Nourishing Traditions, the Cookbook that Challenges Politically Correct Nutrition and the Diet Dictocrats